È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ, Â ÙÂÚË /Í ÓË )

Transcript

1

2 π Δ ªπ ÀΔπ ª π TMHMA NH π ø ø ƒ Δ ƒπ ø π ƒ ƒ ªª Δø ø π π π π À ƒπ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ,  ÙÂÚË /Í ÓË ) ƒ ƒ ªª Àªº I º øƒπ 4, 5 Î È 6 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009

3 E πδƒ π Δ ªO π πδƒo Úfi ÚÔ : ΔÔÌapple Ë ËÌ ÙÚÈÔ OÌfiÙÈÌÔ ıëáëù, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÏË: Ì Ó ÎË ªÈ ÏË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË πôú Ó Ô ÕÓÓ, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÚ ÏÔÁ ÚÔ Δ Ó, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ì ÚÔ Ë Ù ÚÔ, Âapple Î. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ÏË ÂÒÚÁÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ πˆ ÓÓ ÓˆÓ Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË ËÌ ÙÚË, Âapple Î. Î ıëáëù ºÈÏÔÛÔÊÈÎ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÙÛ ÁÁÔ Ú Ï, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó ª ÙÛË appleôï ˆÓ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ Ï ªappleÂÚÂÚ ÙÚÔ, Û Ì Ô ÏÔ ÙÔ È ÁˆÁÈÎÔ πóûùèùô ÙÔ Î ı Ó ÛÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ù Ó ÒÛÙ, Ó. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ apple ÔÁÈ ÓÓ ÎË ÈÎfiÏ Ô, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË Ô ÏÈÒÙË ª ÌË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ΔÛÈ Î ÏÔ ÈÒÚÁÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ÕÓÓ, Âapple Î. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Frederick appleúô à ٠ËÛ Ë ˆÊÚfiÓË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Oƒ øδπ πδƒo Úfi ÚÔ ÒÛÙ. Ù Ó Ú ÌÌ Ù ÕÓÓ μ Î ÏË Δ Ì ÕÓÓ Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ª ÏË Ó ÛÙ Û Ù ÌÔ ΔÚÈ ÓÙ Ê ÏÏÔ ˆÙfiappleÔ ÏÔ Ú ÌÌ Ù ŒÊË ÒÙË ÔÍ ΔÚ ÓÔ ËÌ ÙÚË Ã Û Ó Ë Ï ÓË apple ˆ ÓÓÔ ÙÂÊ Ó ΔÛ ÎÈÚÔappleÔ ÏÔ 4 π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ 5

4 π OY A 2 π OY A 3. Ú Û Ô, º. ΔÂÓÙÔÏÔ ÚË ÃÚ ÛË ÛÙÚ ÙËÁÈÎÒÓ applefi ÏÏfiÁψÛÛÔ Ì ıëù ÙÔ ËÌÔ- ÙÈÎÔ Î Ù ÙËÓ Ó ÁÓˆÛË ÎÂÈÌ ÓˆÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ. ª ÛÙÚÔı Ó ÛË,. ÂÏ ÚË,. Ú Â ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈ- Î ˆ  ÙÂÚË /Í ÓË ÁÏÒÛÛ : ÌÈ appleúfiù ÛË È ÛÎ Ï. Û Ô ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô ÙËÛË È ÏÂÈÌÌ flú ıô Û 3 ÏÒÛÛ Î È Ù ÓÔÏÔÁ ıâì ÙÈÎ :  Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛ ÁÁÔ Ú -. Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË È Ó Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï. ª ÚÔÁfiÓ ÙÔ,. ªapple Ú ÎÙ ÚË,. ÚÂÌÌ, π. È ÎÔ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ Ì Ûˆ Û ÛÙËÌ ÙˆÓ ÙfiÌ ÙË ÂappleÂÍÂÚÁ Û Ê ÛÈÎÒÓ ÁψÛÛÒÓ. º ÛÙ, μ. ºÔ ÊË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛË -. ªappleÂÓ ÎÔ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ÛÙ ªÂÈÔÓÔÙÈÎ Û ÔÏ ÙË Ú ÎË. ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÈ Î Ì ıô Ô È ÛÎ Ï Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÂÎapple  ÛË ÌÔ ÛÔ ÏÌ ÓÔapple ˆÓ, È appleè- ÛÙÒÛÂÈ Î È appleúôù ÛÂÈ ÁÈ Âapple ÎÙ ÛË ÙË ÌÂıfi Ô ÌÂ Ú ÛÙË- ÚÈfiÙËÙ ÂappleÈÎÂÓÙÚˆÌ Ó ÛÙ Î ÓÙÚ ÂÓ È Ê ÚÔÓÙÔ ÙˆÓ Ì ıë- ÙÒÓ ª. ƒ ÏÏÔ, Δ. ƒ ÏÏÔ È ÛÎ Ï ÙˆÓ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÒÓ Ô ÛÈ ÛÙÈÎÒÓ Û -, -Ù Ë, -ÈÎÔ Û ÏÏÔ appleô Ì ıëù ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ª. Δ ÛÈÔ Ë, Ã. ÏÂÍÈ Ô,. ˆÓÛÙ ÓÙÈÓ Ô ÎÂÈÌÂÓÈÎfi ÁÚ appleùfi ÏfiÁÔ Î È Ù È È ÙÂÚ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÙˆÓ ÏÏfiÁψÛÛˆÓ Ì ıëùòó ËÏÈÎ 6-12 ÂÙÒÓ. Ô ÓË ËÙ Ì Ù È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ Û ÙÛÈÁÁ Ófiapple È- Â. applefi ÂÈ Î È ı ÛÂÈ ÂÎapple È Â ÙÈÎÒÓ Î È Ì ıëùòó ÁÈ È ÎÙÈ- Î ÂÁ ÂÈÚ È ÂÓÈÛ ÙÈÎ È ÛÎ Ï ÛÙÔ appleï ÛÈÔ appleúôáú ÌÌ - ÙÔ ÁÈ ÙËÓ ÓÙ ÍË ÙÛÈÁÁ ÓÔapple ˆÓ ÛÙÔ Û ÔÏ Ô. ªappleÂÓ ÎÔ, ª. Ú È,. ª ÙÛË ÙËÛË Â appleóô È È Ì ÂÈ ÈÎ Ì ıëûè Î ÛÎÔÏ Â : Ó Ó ÛË ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ apple Ú Ì ÙÚˆÓ Ó ÊÔÚÈÎ Ì ÙËÓ apple Ú ÁˆÁ Î È ÂappleÂÍÂÚÁ Û ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÛÙË ÌËÙÚÈÎ ÁÏÒÛÛ ÎÈ Ô ÚË Ù., Ï ÚÈ Ô Ó., ΔÛ ÎÈÚ Ô Ï Δ ÓÔÏÔÁ  WEB 3.0 Î È ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï. ªÈ appleúfiù ÛË Û ÓÂÚÁ ÙÈÎÔ ÂÚÁ ÏÂ Ô È ÛÎfiÓÙˆÓ. Ú Ó ÙË, ª. Ú ÎÔÏÙÛ Ô Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË È ÛÎ Ï ÙÔ ÁψÛÛÈÎÔ Ì ı Ì ÙÔ Ì Û applefi ÙÔ apple Ú Ì ıè ÃÚ. fi, ª. fi È ÏÂÈÌÌ - Ê apple ÛËÌË Ó ÚÍË ÂÌ ÙÈÎ :  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË -. ªÈ ÏË Â ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ Î È Ó Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÛÂ Ó appleè ÏÏÔ apple Î Ù ÁˆÁ. ª ÎÚÔÓ ÛÈÔ EÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ ÛÙËÓ ÂappleÔ ÙË ÔÈÓˆÓ ÙË ÏËÚÔÊÔ- Ú. Eapple Ú ÛË ÙË Ú ÛË ÙˆÓ Greeklish stin orthografiki μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 23

5 π OY A 3 μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 ikanotita ton mathiton. ªÔ ÛÙ Î,. Ï ÙÛ,. Ù ÁÎÔ ÏË,. ªappleÚ ÙÈÙÛË È ÛÎ Ï ÙË ÁÚ ÌÌ ÙÈÎ Ì ÍÈÔappleÔ ËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ Ûˆ- Ì ÙˆÓ ÎÂÈÌ ÓˆÓ: ÌÂıÔ ÔÏÔÁ, appleïâôóâîù Ì Ù Î È ÌÂÈÔÓÂÎÙ - Ì Ù. ªÈ ÏË Δ ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÁÏÒÛÛ ÛÙÔ ÓËappleÈ ÁˆÁ Ô: ÌÈ appleúfi- Ù ÛË Ì ÙËÓ ÍÈÔappleÔ ËÛË ÙÔ Multimedia Builder. ªÔ Ù Ê Ô,. ˆÚÁÔappleÔ ÏÔ,. ªappleÚ ÙÈÙÛË ÙËÛË È ÏÂÈÌÌ ÚÔ Ú Ô:. Ó ÚÔ Ï ÎË - ΔÚ. ˆÙfiappleÔ ÏÔ È ÈÎ ÁÏÒÛÛ Î È ÌÊ ÏË È ÛÙ ÛË ÙË ÙÔapple ÚÔ Û ÛË : Ë Ù ÙfiÙËÙ ˆ È Â Ù ÁψÛÛÈÎ Î Ù ÛΠΔÚ. ˆÙfiappleÔ ÏÔ, Ï. Ú Û Ô È ÚÔÌ ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ˆ Í ÓË ÁÏÒÛÛ : ΔÔ Ó Ô ÂÍ appleôûù Ûˆ appleúfiáú ÌÌ Î Ù ÚÙÈÛË ÙÔ ÓÙÚÔ ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ μ. Ó ÁÈˆÙ Ô ÔÏÈÙÈÛÌÈÎ Î Ù ÏÏËÏË ÌÂıÔ ÔÏÔÁ ÛÙË È ÛÎ Ï applefi - applefiûù ÛË ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ˆ  ÙÂÚË /Í ÓË ÁÏÒÛÛ. Ó ÚÔ Ï ÎË ÍÈÔappleÔ ËÛË ÏÂÍÈÏÔÁ Ô ÂÏÏËÓÈÎ appleúô Ï ÛË ÛÙËÓ ÂÎÌ ıë- ÛË ÙˆÓ ÁÁÏÈÎÒÓ Î È ÙˆÓ ÏÏÈÎÒÓ ˆ Í ÓË ÁÏÒÛÛ applefi Ê ÛÈÎÔ ÔÌÈÏËÙ ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ Ì Û applefi ÌÈ appleô- Ï ÁψÛÛË appleúôû ÁÁÈÛË ª. Ô Ú,. Ì ÚÔ Ë ÙËÛË Â appleóô ÚÈ Î 6 ÂappleÙÂÌ Ú Ô π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ

6 ΤΠΕ ζηη διδαζκαλία ηηρ γλώζζαρ ζηο νηπιαγωγείο: μια ππόηαζη με ηην αξιοποίηζη ηος Multimedia Builder Άννα Μοςηαθίδος, Άπηεμιρ-Αλεξάνδπα Γεωπγοπούλος, Θαππενόρ Μππάηιηζηρ Παλεπηζηήκην Γπηηθήο Μαθεδνλίαο Abstract Language teaching has been proven to hold a highly significant role in preschool education, since the lack of familiarity with the language, aspects of written language in particular, is considered to be related to academic failure in young ages. Furthermore, the introduction of ICTs in education has been shown to promote collaboration as well as the development of skills, requisite for language learning. However, the number of available software for supporting language teaching in preschool education is still very limited. Taking this into account, the aim of the current paper is to present an educational software which was designed within the context of a project upon The endangered species in Greece. It is addressed to children in preschool education and it was implemented using Multimedia Builder IDE. It includes several activities, related to reading, writing and oral communication, emphasizing on the development of phonological awareness. The playful features and the interactive, stimulating user interface aim at presenting the overall theme in an attractive manner, whilst facilitating active participation and collaboration among students. Finally, a complete teaching scenario, exploiting the proposed software, is presented. 1. Ειζαγωγή ηφρνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο ζε παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο. ην πξψην κέξνο αλαιχνληαη ζεκειηψδε δεηήκαηα, φπσο ν ξφινο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γιψζζαο ζηε πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε, ε ζεκαζία ηεο θσλνινγηθήο ελεκεξφηεηαο, ε ζέζε ησλ ΣΠΔ ζην λεπηαγσγείν, θαζψο θαη ηα ππάξρνληα, δηαζέζηκα απφ ην ΤΠΔΠΘ, εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά πνπ απεπζχλνληαη ζε παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο. Αθνινπζεί ε πεξηγξαθή ηνπ πξνηεηλφκελνπ, εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη ε παξνπζίαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πεξηιακβάλεη. Οη ηειεπηαίεο είλαη ρσξηζκέλεο ζε νκάδεο, θαζεκία απφ ηηο νπνίεο δίλεη έκθαζε ζε δηαθνξεηηθά ζηάδηα αλάπηπμεο ηεο

7 θσλνινγηθήο ελεκεξφηεηαο ησλ λεπίσλ, θαζψο θαη ζηελ πξνθνξηθή επηθνηλσλία, ζηελ αλάγλσζε θαη γξαθή. ην ηειεπηαίν κέξνο ηεο εξγαζίαο παξνπζηάδεηαη έλα ελδεηθηηθφ ζελάξην δηδαζθαιίαο πνπ αμηνπνηεί ην πξνηεηλφκελν ινγηζκηθφ θαη απνζθνπεί ζηελ επίδεημε ηνπ ηξφπνπ έληαμήο ηνπ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. 2. Η γλώζζα ζηην προζτολική εκπαίδεσζη Μέρξη πξφζθαηα, ζην ρψξν ηεο πξνζρνιηθήο αγσγήο, επηθξαηνχζε ε ζεσξία ηεο αλαγλσζηηθήο εηνηκφηεηαο (reading readiness), κε βάζε ηελ νπνία ηα παηδηά ήηαλ έηνηκα λα κάζνπλ αλάγλσζε θαη γξαθή κεηά ηελ ειηθία ησλ 6 εηψλ, αθνχ πξψηα ζα είραλ θαηαθηήζεη έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν λνεηηθήο σξηκφηεηαο (Σάθα, 2001). Δπηπιένλ, ε αληίιεςε γηα ηελ αλάγλσζε σο απφδνζε γξακκάησλ κε ήρνπο (Pearson & Stevens, φπσο αλαθ. ζην Οδεγφο Νεπηαγσγνχ, 2006) θαη ηε γξαθή σο κεηαγξαθή ηνπ πξνθνξηθνχ ιφγνπ ζε έλα είδνο γξαπηνχ θψδηθα (Οδεγφο Νεπηαγσγνχ, 2006) θαίλεηαη λα ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε ζεσξία ηεο αλαγλσζηηθήο εηνηκφηεηαο. Χζηφζν, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη εηζαρζεί ε ζεσξία ηνπ αλαδπφκελνπ γξακκαηηζκνχ (emergent literacy), ζχκθσλα κε ηελ νπνία νη δεμηφηεηεο πνπ είλαη ζρεηηθέο κε ην γξαπηφ ιφγν αλαδχνληαη ζηαδηαθά θαη εμαξηψληαη ηφζν απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ πξνθνξηθνχ ιφγνπ ηνπ παηδηνχ, φζν θαη απφ ηηο εκπεηξίεο ηνπ γξακκαηηζκνχ ηνπ (Παληειηάδνπ, 2000). χκθσλα κε ηελ Παπνχιηα-Σδειέπε (ηβξνπνχινπ & Υαηδεζαββίδεο, 2004), απηέο νη δεμηφηεηεο αθνξνχλ ηελ απνθσδηθνπνίεζε θαη θαηαλφεζε ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ αιιά θαη ηελ παξαγσγή θσδηθνπνηεκέλσλ κελπκάησλ θαηά ηελ πξνζρνιηθή ειηθία. Δπνκέλσο, ε αλάδπζε ηνπ γξακκαηηζκνχ είλαη «θάηη αλαπηπμηαθό, θάηη δηαλνεηηθά δνκεκέλν θαη ειεγρόκελν από ηα παηδηά θαη μεθηλά πνιύ πξηλ από ηελ ηππηθή δηδαζθαιία» (ηβξνπνχινπ & Υαηδεζαββίδεο, 2004). Χο ζεκείν έλαξμεο ηεο αλάδπζεο ηνπ γξακκαηηζκνχ, ε Goodman νξίδεη ηε ζηηγκή πνπ ηα παηδηά αξρίδνπλ λα αληηιακβάλνληαη πσο ν γξαπηφο ιφγνο έρεη λφεκα θαη δηεξσηψληαη γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ην λφεκα απηφ αλαδχεηαη (Σάθα, 2001). Με βάζε ηε λέα απηή αληίιεςε, πξνέθπςε ε ηδέα ηεο δηακφξθσζεο ππνζηεξηθηηθψλ πεξηβαιιφλησλ γξακκαηηζκνχ ζην πιαίζην ηεο ηάμεο ηνπ λεπηαγσγείνπ, κε ζηφρν ηελ επθνιφηεξε αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ απφ ηα παηδηά γηα ηελ

8 εκπινθή ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο αλάγλσζεο θαη γξαθήο πνπ λα ζπλδένληαη κε ηελ αλαδήηεζε λνήκαηνο θαη ζα ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ (Οδεγφο λεπηαγσγνχ, 2006). Η αληίιεςε απηή απνηππψλεηαη θαη ζην Γ.Δ.Π.Π.. γηα ην λεπηαγσγείν, ζχκθσλα κε ην νπνίν δίλεηαη έκθαζε ζηε ζηαδηαθή νηθνδφκεζε ηεο γιψζζαο, κέζα απφ «επηθνηλσληαθέο ζρέζεηο ππνζηεξηθηηθνχ ραξαθηήξα». Δπηπιένλ, ε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο δελ αληηκεησπίδεηαη κνλνδηάζηαηα, σο έλα απνθνκκέλν γλσζηηθφ αληηθείκελν, αιιά νη δξαζηεξηφηεηεο πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο, αλάγλσζεο θαη γξαθήο, εληάζζνληαη ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζην λεπηαγσγείν θαη εληζρχνληαη απφ ην δηαζεκαηηθφ ραξαθηήξα ηνπ πξνγξάκκαηνο (Γ.Δ.Π.Π.., 2001). Δπνκέλσο, ν ρψξνο ηεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο θαιείηαη λα παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν, ζε κηα θνηλσλία φπνπ ν γξαπηφο ιφγνο ρξεζηκνπνηείηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν σο κέζν επηθνηλσλίαο. Απφδεημε απνηειεί ε ζχλδεζε ηεο ζρνιηθήο απνηπρίαο ζηηο κηθξέο ειηθίεο κε ηελ έιιεηςε εμνηθείσζεο ηνπ παηδηνχ κε εθθάλζεηο ηεο γιψζζαο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην γξαπηφ ιφγν (Οδεγφο λεπηαγσγνχ, 2006). 3. Φωνολογική ενημερόηηηα Η θσλνινγηθή ελεκεξφηεηα (phonological awareness) είλαη κηα κεηαγισζζηθή ηθαλφηεηα ε νπνία αλαθέξεηαη «ζηε ζαθή θαηαλόεζε όηη νη ιέμεηο απνηεινύληαη από δηαθξηηά κέξε θαη ζηελ ηθαλόηεηα ρξήζεο απηώλ ησλ θσλνινγηθώλ κεξώλ» (Blachman, φπσο αλαθ. ζην Παληειηάδνπ, 2000). Όπσο έρεη απνδεηρζεί εξεπλεηηθά, ε θσλνινγηθή ελεκεξφηεηα απνηειεί κία απαξαίηεηε ηθαλφηεηα γηα ηελ εθκάζεζε αλάγλσζεο θαη γξαθήο, θαζψο απφ ηελ εμάζθεζή ηεο πξνθχπηνπλ ζεηηθά απνηειέζκαηα (Σάθα, 2001). Ο βαζκφο ζηνλ νπνίν ηα παηδηά επηηπγράλνπλ ηα θξηηήξηα θσλνινγηθήο ελεκεξφηεηαο ζην λεπηαγσγείν ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηε κεηέπεηηα επίδνζή ηνπο ζηελ εθκάζεζε αλάγλσζεο θαη γξαθήο θαηά ηε ζρνιηθή ειηθία. Γηα ην ιφγν απηφ, ζεσξείηαη απαξαίηεηε ε εμάζθεζε ησλ παηδηψλ ζε δξαζηεξηφηεηεο θσλνινγηθήο ελεκεξφηεηαο πξηλ ηελ έλαξμε ζπζηεκαηηθήο δηδαζθαιίαο αλάγλσζεο θαη γξαθήο ζην δεκνηηθφ ζρνιείν (Σάθα, 2001). Σα παηδηά ζπλήζσο απνθηνχλ θσλνινγηθή ελεκεξφηεηα πξηλ ηελ ειηθία ησλ 6 εηψλ, αλ θαη απηφ δελ είλαη απφιπην, αθνχ εμαξηάηαη θπξίσο απφ θνηλσληθνχο παξάγνληεο, φπσο ε πνζφηεηα θαη ε πνηφηεηα ησλ γισζζηθψλ εξεζηζκάησλ πνπ δέρεηαη

9 ην παηδί απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ. πλεπψο ηα γισζζηθά εξεζίζκαηα πνπ ζα δψζεη ην λεπηαγσγείν ζηα παηδηά απνηεινχλ θαη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θσλνινγηθήο ηνπο ελεκεξφηεηαο (Υαηδεζαββίδεο, 2002). 4. TΠΕ και νηπιαγωγείο Η είζνδνο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) ζην ρψξν ηεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο απνηέιεζε ζεκείν αληηπαξαζέζεσλ κεηαμχ ησλ εξεπλεηψλ γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα. Πιένλ νη αληηδξάζεηο έρνπλ ειαρηζηνπνηεζεί θαη ην εξεπλεηηθφ εξψηεκα κεηαηίζεηαη απφ ην εάλ ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη νη ΣΠΔ ζην πψο θάηη ηέηνην ζα γίλεη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. Η εηζαγσγή ηνπ ππνινγηζηή ζην λεπηαγσγείν απνηειεί κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο θαηλνηνκίεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην ρψξν ηεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο ηα ηειεπηαία ρξφληα (Νηνιηνπνχινπ, 2002). χκθσλα κε ην Γ.Δ.Π.Π.., έρεη σο θχξην ζηφρν ηελ εμνηθείσζε ησλ παηδηψλ κε ηηο βαζηθέο ρξήζεηο ηνπ θαη ηελ απφθηεζε δεμηνηήησλ ρεηξηζκνχ. Παξάιιεια, ε ηερλνινγία θαη ε επηθνηλσλία αληηκεησπίδνληαη σο θχξηεο έλλνηεο, νη νπνίεο ζπκβάιινπλ κε δηαδξαζηηθφ θαη πνιπαηζζεηεξηαθφ ηξφπν ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο (Γ.Δ.Π.Π.., 2001). Σα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ έληαμε ησλ ζχγρξνλσλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ είλαη ζεκαληηθά θαζψο ζπληεινχλ ζηελ αλάπηπμε λνεηηθψλ-γλσζηηθψλ δεμηνηήησλ θαη ζηελ ελεξγφ εκπινθή ησλ παηδηψλ ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο (Αλαγλσζηφπνπινο, 2002). Πνηνηηθά θαη θαηάιιεια αλαπηπμηαθά πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ εθηφο απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ λνεηηθνχ ηνκέα, θαη ζε απηή ηνπ θνηλσληθνζπλαηζζεκαηηθνχ θαη ςπρνθηλεηηθνχ ηνκέα, νδεγψληαο ζε νιφπιεπξε αλάπηπμε ησλ λεπίσλ (Νηνιηνπνχινπ, 1998; Chen & Chang, 2006). Πην ζπγθεθξηκέλα, αλαθνξηθά κε ηε γιψζζα, ηα παηδηά εκπιέθνληαη ζε πςειά επίπεδα πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο κπξνζηά ζηνλ ππνινγηζηή, ελψ ε θχζε ηεο κεηαμχ ηνπο αιιειεπίδξαζεο είλαη ζπρλφηεξε θαη δηαθέξεη απφ απηή πνπ ιακβάλεη ρψξα θαηά ηε δηάξθεηα παξαδνζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ (National Association for the Education of Young Children, 1996). Δπηπιένλ, ππνζηεξίδεηαη φηη «ε ρξήζε Η/Υ βνεζά θαη ζηελ εθκάζεζε ηεο γιώζζαο θαη ελ γέλεη ζηελ πνηόηεηα ηεο γλώζεο, ζηε ζθέςε θαη ζηελ απόθηεζε θαη βειηίσζε πνηθίισλ δεμηνηήησλ» (Kuivusaari, φπσο αλαθ. ζην Καπξαβέινπ & Λέκα, 2008).

10 Η παξαπάλσ αλάιπζε αλαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο γιψζζαο, ηδηαίηεξα φηαλ ζπλδπάδεηαη κε ηηο ΣΠΔ. Θα πεξίκελε, ινηπφλ, θαλείο λα ππάξρεη πιεζψξα δηαζέζηκσλ ζρεηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ, θαηάιιεισλ γηα παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο. Χζηφζν, κφιηο πέξπζη, δηαηέζεθε απφ ην ΤΠ.Δ.Π.Θ. θαη κφλν ζηα νινήκεξα λεπηαγσγεία ην πξψην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο, κε ηίηιν Ηιεθηξνληθόο Ταρπδξόκνο. Έλα επηπιένλ ινγηζκηθφ, κε ηίηιν Μαζαίλσ ηε γιώζζα κνπ, δηαηίζεηαη ειεχζεξα ζηα ζρνιεία, κέζσ ηεο Δθπαηδεπηηθήο Πχιεο ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ. ( Σν ηειεπηαίν απνηειείηαη απφ ηξεηο ελφηεηεο, εθ ησλ νπνίσλ κφλν ε κηα απεπζχλεηαη ζε παηδηά λεπηαγσγείνπ θαη αθνξά ζηε γιψζζα. Ο πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ απνηέιεζε ην θίλεηξν γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ ινγηζκηθνχ «Οη θίινη ηνπ Νηίλν θηλδπλεχνπλ». Σν πξφγξακκα ζηνρεχεη ζηε γισζζηθή αλάπηπμε ησλ λεπίσλ, ελψ παξάιιεια έρεη θαη δηαζεκαηηθέο πξνεθηάζεηο. ηε ζπλέρεηα αθνινπζεί αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηνπ ινγηζκηθνχ, θαζψο θαη κηα πξφηαζε γηα ηελ παηδαγσγηθή ηνπ αμηνπνίεζε (κε ηε κνξθή δηδαθηηθνχ ζελαξίνπ). 5. Παιδαγωγικός ζτεδιαζμός ηοσ λογιζμικού Σν «Οη θίινη ηνπ Νηίλν θηλδπλεχνπλ» είλαη έλα εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ ζηνρεχεη ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία ησλ παηδηψλ ηνπ λεπηαγσγείνπ θαη κέζσ απηήο, θαη ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ παηδηψλ ζε ζέκαηα πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. 5.1 Σηόσοι Σν ινγηζκηθφ πεξηιακβάλεη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ παξαγσγή πξνθνξηθνχ ιφγνπ ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο, ζηελ αλάπηπμε θσλνινγηθήο ελεκεξφηεηαο, θαζψο θαη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ. Δπίζεο, πεξηιακβάλεη νξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο γξαπηήο έθθξαζεο, φπσο ηεο γξαθήο ηνπ νλφκαηνο ηνπ παηδηνχ. Βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε εκπινθή ησλ παηδηψλ ζε δξαζηεξηφηεηεο αλάγλσζεο, γξαθήο θαη πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο κέζσ ηεο επαηζζεηνπνίεζεο ηνπο γηα ηα δψα πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζηνχλ ζηελ Διιάδα. Γηα ην ιφγν απηφ, ην ινγηζκηθφ κπνξεί λα

11 ρξεζηκνπνηεζεί ζηα πιαίζηα ελφο επξχηεξνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ, ζπλδπάδνληαο ηε γλψζε κε ηελ ςπραγσγία. Δπηπιένλ, ράξε ζηελ εμνηθείσζε ησλ παηδηψλ θαη ηε ζεηηθήο ηνπο ζηάζε απέλαληη ζηηο ΣΠΔ, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα ηνληζηεί ν επηθνηλσληαθφο θαη επράξηζηνο ραξαθηήξαο ηεο γιψζζαο (Γηαλληθνπνχινπ, 2002). 5.2 Πεπιγπαθή ηος λογιζμικού Σν ινγηζκηθφ απνηειείηαη απφ 6 ζεκαηηθέο ελφηεηεο. Καζεκία απφ απηέο αθνξά έλα δψν πνπ θηλδπλεχεη λα εμαθαληζηεί. Σν ινγηζκηθφ ζρεδηάζηεθε γηα παηδηά λεπηαγσγείνπ ηα νπνία έρνπλ εμνηθεησζεί κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή θαη νη δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ αηνκηθά ή ζπιινγηθά. Πξνηείλεηαη ε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ ζε νκάδεο ησλ δπν ή ηξηψλ παηδηψλ, έηζη ψζηε λα δίλεηαη ε επθαηξία ζηα παηδηά γηα παξαγσγή πξνθνξηθνχ ιφγνπ ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο αιιά θαη λα πξνάγεηαη ε ζπλεξγαζία. Δξεπλεηηθά έρεη απνδεηρηεί πσο θαη ηα παηδηά πξνηηκνχλ ηελ νκαδηθή ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή. Με απηφ ηνλ ηξφπν δηδάζθνπλ θαη βνεζνχλ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο, ελψ πξνηηκνχλ λα δέρνληαη βνήζεηα απφ απηνχο, παξά απφ ηνλ/ηελ εθπαηδεπηηθφ (Νηνιηνπνχινπ, 2002). Κάζε δσάθη (Αξθνύδα, Λύθνο, Αιεπνύ, Φειώλα Καξέηα-Καξέηα, Φώθηα Μνλάρνπο -Μνλάρνπο, Γειθίλη) απνηειεί θαη κηα ζεκαηηθή ελφηεηα πνπ πεξηιακβάλεη δξαζηεξηφηεηεο κε δηαδξαζηηθή κνξθή. Οη δξαζηεξηφηεηεο απηέο είλαη εξγαιεία γηα δεκηνπξγία, εθκάζεζε, εμάζθεζε ή εκπέδσζε ησλ αληηθεηκέλσλ γισζζηθήο δηδαζθαιίαο. ε θάζε ζεκαηηθή ελφηεηα ππάξρνπλ δπν ππνελφηεηεο δξαζηεξηνηήησλ: Τπνελφηεηα 1: Γηαβάδσ κε ην Νηίλν Η επηινγή απηή νδεγεί ην παηδί ζε κηα νζφλε φπνπ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα γλσξίζεη θαιχηεξα θάζε δσάθη, μεθηλψληαο απφ ην πνχ δεη, κε ηί ηξέθεηαη, αιιά θαη πνηνη είλαη νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο θηλδπλεχεη λα εμαθαληζηεί. Δπίζεο, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα αθνχζεη ηε θσλή ηνπ δψνπ θαη λα παξαθνινπζήζεη έλα νιηγφιεπην βίληεν κε ην δψν ζην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ. Όιεο νη πιεξνθνξίεο ππάξρνπλ ζε γξαπηή θαη πξνθνξηθή κνξθή. ηε ζπλέρεηα, θαιείηαη λα ζπδεηήζεη κε ην θίιν ηνπ γηα ην ηί πξέπεη λα θάλνπκε γηα λα πξνζηαηεχζνπκε ην δσάθη απφ ηελ εμαθάληζε. ηελ νζφλε απηή ππάξρνπλ επίζεο εηθνλίδηα πνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηα παηδηά λα επηιέμνπλ κεηαμχ ησλ εμήο δξαζηεξηνηήησλ:

12 Αηλίγκαηα: Γηα παξάδεηγκα, ζηε ζεκαηηθή ελφηεηα «Φειώλα» ππάξρεη ην αίληγκα «Πάλσ θνχπα, θάησ πηαηέια, θαη ζηε κέζε κηα θνπέια». Ο ρξήζηεο κπνξεί λα δηαβάζεη θαη λα αθνχζεη ην αίληγκα, ελψ θάλνληαο «θιηθ» ζην θνπκπί «Ση είλαη;», εκθαλίδεηαη ε απάληεζε (ε εηθφλα ηνπ δψνπ). Σν παηδί ελζαξξχλεηαη λα κάζεη ην αίληγκα θαη λα ην πεη ζηνπο θίινπο ηνπ (Δηθφλα 1). Δηθφλα 1. Παηρλίδη Αηλίγκαηα, απφ ηελ ελφηεηα Φειώλα. Παξνηκίεο: Σν παηδί κπνξεί λα δηαβάζεη θαη λα αθνχζεη ηελ παξνηκία θαη ζηε ζπλέρεηα ελζαξξχλεηαη λα ζπδεηήζεη κε ηνπο θίινπο ηνπ γηα ηελ εξκελεία ηεο. Τξαγνύδηα: Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα αθξφαζεο ηνπ ηξαγνπδηνχ, ελψ ζπγρξνληζκέλα εκθαλίδνληαη θαη νη ζηίρνη. Μύζνη Αηζώπνπ, παξακύζηα θαη πνηήκαηα: Σν παηδί δηαβάδεη θαη αθνχεη ην κχζν, ην παξακχζη ή ην πνίεκα θαη ζηε ζπλέρεηα παξνηξχλεηαη λα ζπδεηήζεη γηα απηφ κε ηνπο θίινπο ηνπ. Μέζσ ησλ παξαπάλσ δξαζηεξηνηήησλ επηδηψθεηαη ε απνκλεκφλεπζε κηθξψλ θεηκέλσλ (αηλίγκαηα, παξνηκίεο, πνηήκαηα), ε νπνία ζπκβάιιεη ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο θσλεηηθήο, θσλνινγηθήο θαη ζπληαθηηθήο πιεπξάο ηεο γιψζζαο (Υαηδεζαββίδεο, 2002). Δπίζεο, νη δξαζηεξηφηεηεο ινγνηερλίαο έρνπλ θαη σο ζηφρν ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ παηδηψλ, ηελ αηζζεηηθή ηνπο απφιαπζε θαη ςπραγσγία. Δπηπιένλ, επηηπγράλεηαη ν εκπινπηηζκφο ηνπ ιεμηινγίνπ ηνπο κέζσ ηεο εθκάζεζεο

13 θαηλνχξγησλ ιέμεσλ. Ιδηαίηεξα ηα ιατθά δεκηνπξγήκαηα βνεζνχλ ηα παηδηά λα ζπλδεζνχλ γισζζηθά, δειαδή δηαλνεηηθά θαη πνιηηηζκηθά, κέζσ ηεο δηαίζζεζήο ηνπο, κε ηελ θνηλφηεηα ζηελ νπνία δνπλ (Αλαγλσζηφπνπινο, 1997). Σέινο, απνηεινχλ έλαπζκα γηα ηε δεκηνπξγία ελφο επηθνηλσληαθνχ πιαηζίνπ φπνπ ζα θαηαλνήζνπλ αιιά θαη ζα παξάγνπλ πξνθνξηθφ ιφγν, κε ζθνπφ λα ιχζνπλ επηθνηλσληαθέο αλάγθεο πνπ ηίζεληαη θαηά ηε δηαδηθαζία ησλ δξαζηεξηνηήησλ (Υαηδεζαββίδεο, 2002). ε φια ηα θείκελα θαη ηα ηξαγνχδηα νη θσλεηηθέο πιεξνθνξίεο εμειίζζνληαη ηαπηφρξνλα κε ην θείκελν, ην νπνίν εκθαλίδεηαη ζηαδηαθά απφ αξηζηεξά πξνο ηα δεμηά. Έηζη, ηα παηδηά αληηιακβάλνληαη ηελ αληηζηνηρία γξαπηνχ θαη πξνθνξηθνχ ιφγνπ αιιά θαη βαζηθέο ζπκβάζεηο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ, φπσο ηε θνξά ηεο αλάγλσζεο. Τπνελφηεηα 2: Παηρλίδηα ηελ ππνελφηεηα απηή, ππάξρνπλ ηέζζεξα είδε δξαζηεξηνηήησλ: Μεηξάσ ηηο ζπιιαβέο: Σα παηδηά ελζαξξχλνληαη λα κεηξήζνπλ ηηο ζπιιαβέο ησλ ιέμεσλ ρηππψληαο παιακάθηα. Πξφθεηηαη γηα κηα δξαζηεξηφηεηα εχθνιε γηα ηα παηδηά λεπηαγσγείνπ, θαζψο «ε έλλνηα ηεο ζπιιαβήο απνηειεί πξνθέξζηκε, θπζηθή δηαίξεζε ηνπ θσλνχκελνπ ιφγνπ θαη ε ζπιιαβηθή θαηάηκεζε ελέρεη ηελ έλλνηα ηνπ ξπζκνχ ηελ νπνία ηα παηδηά γξήγνξα θαηαλννχλ θαη ραίξνληαη» (Παληειηάδνπ, φπσο αλαθ. ζην Γηαλληθνπνχινπ 2003) (Δηθφλα 2). Δηθφλα 2. Παηρλίδη Μεηξάσ ηηο ζπιιαβέο απφ ηελ ελφηεηα Αιεπνύ. Οη ζπιιαβέο κπεξδεύηεθαλ: Σα παηδηά παξνηξχλνληαη λα ηνπνζεηήζνπλ ζηε ζεηξά ηηο κπεξδεκέλεο ζπιιαβέο. Πεξλψληαο ην δείθηε ηνπ πνληηθηνχ πάλσ απφ ηελ θάζε

14 ζπιιαβή έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ηελ αθνχζνπλ, ελψ ε κεηαθίλεζε ησλ ζπιιαβψλ γίλεηαη κε ηελ ηερληθή «ζχξε θαη άθεζε» (drag and drop). Βξίζθσ πώο ιέλε ην δσάθη: Σα παηδηά θαινχληαη λα επηιέμνπλ απφ κηα ιίζηα ην φλνκα ηνπ δψνπ πνπ βιέπνπλ ζηελ νζφλε, δεδνκέλνπ πσο ήδε έρνπλ εμνηθεησζεί κε ηε γξαπηή κνξθή ησλ νλνκάησλ φισλ ησλ δψσλ. Γηα κεγαιχηεξε δηεπθφιπλζε, πεξλψληαο ην δείθηε ηνπ πνληηθηνχ πάλσ απφ ηελ θάζε ιέμε αθνχγνληαη ηα νλφκαηα ησλ δψσλ, έηζη ψζηε λα εληζρχεηαη ε αληηζηνίρηζε γξαπηνχ θαη πξνθνξηθνχ ιφγνπ απφ ηα παηδηά. Βξίζθσ ηα δσάθηα πνπ ην όλνκά ηνπο αξρίδεη από ηελ ίδηα θσλνύια: Σα παηδηά παξαηεξνχλ πνηεο ιέμεηο αξρίδνπλ απφ ην ίδην θψλεκα. Απνηειεί δειαδή δξαζηεξηφηεηα κεηαθσλνινγηθήο ελεκεξφηεηαο γηα ηηο ζρέζεηο ήρνπ-ζπκβφινπ, γηα ηελ αλάγλσζε (Κνπηζνπβάλνπ, 2006)). ην πάλσ κέξνο ηεο νζφλεο εκθαλίδεηαη ην επηιεγκέλν δσάθη, ελψ ζην θέληξν βξίζθνληαη 12 εηθφλεο. Σν παηδί θαιείηαη λα επηιέμεη ηηο εηθφλεο πνπ απεηθνλίδνπλ έλα αληηθείκελν ην νπνίν αξρίδεη απφ ην ίδην θψλεκα κε ην δσάθη. Γηα λα βνεζεζνχλ ηα παηδηά, πεξλψληαο ην δείθηε ηνπ πνληηθηνχ πάλσ απφ ην αληηθείκελν αθνχγεηαη ην φλνκά ηνπ, ελψ γηα γίλεη ε επηινγή ηνπ, πξέπεη ην παηδί λα θάλεη «θιηθ» ζε απηφ. ε απηή ηε δξαζηεξηφηεηα, φπσο θαη ζηελ παξαπάλσ, ππάξρεη ιεθηηθή αλαηξνθνδφηεζε, ζεηηθή θαη αξλεηηθή («κπξάβν ηα θαηάθεξεο», «πξνζπάζεζε μαλά») (Δηθφλα 3). Δηθφλα 3. Παηρλίδη Βξίζθσ ηα δσάθηα πνπ ην όλνκά ηνπο αξρίδεη από ηελ ίδηα θσλνύια, απφ ηελ ελφηεηα Φώθηα.

15 Οη επηκέξνπο ζηφρνη ησλ παξαπάλσ δξαζηεξηνηήησλ ζπλδένληαη άκεζα κε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο θσλνινγηθήο επαηζζεηνπνίεζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, κέζσ ησλ δξαζηεξηνηήησλ απηψλ, νη καζεηέο θαινχληαη: α) λα αλαγλσξίζνπλ πσο νη ιέμεηο κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε ζπιιαβέο, β) λα ελψζνπλ ζπιιαβέο γηα λα δεκηνπξγήζνπλ ιέμεηο, θαη γ) λα αλαγλσξίζνπλ πσο νη ιέμεηο ελδέρεηαη λα αξρίδνπλ απφ ηνλ ίδην ήρν. 5.3 Σσεδιαζμόρ πλοήγηζηρ ην θέληξν ηεο εηζαγσγηθήο ζειίδαο ηνπ πξνγξάκκαηνο παξνπζηάδεηαη ν Νηίλν, έλα κηθξφ δεηλνζαπξάθη, ν νπνίνο απνηειεί ην βνεζφ ησλ παηδηψλ ζηελ πινήγεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο, θαζψο αθελφο ηα θαζνδεγεί θαη αθεηέξνπ παξέρεη φιεο ηηο θσλεηηθέο νδεγίεο γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ινγηζκηθνχ (Δηθφλα 4). Ο Νηίλν πεξηηξηγπξίδεηαη απφ έμη δσάθηα, φζεο είλαη θαη νη ζεκαηηθέο ελφηεηεο ηνπ ινγηζκηθνχ. Με ηελ εκθάληζε ηεο νζφλεο, ν Νηίλν δειψλεη πσο έρεη εμαθαληζηεί πξηλ απφ πνιιά ρξφληα θαη θαιεί ηα παηδηά λα ελεκεξσζνχλ γηα ηα έμη δσάθηα, ψζηε λα ηα πξνζηαηεχζνπλ απφ ηελ εμαθάληζε. Δηθφλα 4. Αξρηθή ζειίδα ηνπ ινγηζκηθνχ Οη θίινη ηνπ Νηίλν θηλδπλεύνπλ. Σν παηδί κπνξεί λα επηιέμεη ηελ ελφηεηα ζηελ νπνία επηζπκεί λα πινεγεζεί θάλνληαο «θιηθ» ζην αληίζηνηρν δσάθη. Έπηεηα, νδεγείηαη ζηελ αξρηθή ζειίδα θάζε δψνπ θαη εθεί έρεη ηε δπλαηφηεηα επηινγήο δξαζηεξηνηήησλ (Δηθφλα 5).

16 Δηθφλα 5. Αξρηθή ζειίδα ηεο ελφηεηαο Γειθίλη. Η πινήγεζε είλαη κε γξακκηθή θαη εηδηθά ζρεδηαζκέλε, έηζη ψζηε ηα παηδηά ηνπ λεπηαγσγείνπ λα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην ινγηζκηθφ κε επθνιία. ε θάζε δξαζηεξηφηεηα δίλνληαη θαη ερεηηθέο νδεγίεο ή πιεξνθνξίεο. Όια ηα βαζηθά εηθνλίδηα ηνπνζεηήζεθαλ ζε ζηαζεξφ ζεκείν ζην θάησ κέξνο ηεο νζφλεο γηα λα είλαη επδηάθξηηα απφ ηα παηδηά. Σν κέγεζνο ηνπο είλαη ην κέγηζην δπλαηφ γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηα παηδηά ζηε ρξήζε. ε θάζε νζφλε ππάξρεη ε δπλαηφηεηα επηζηξνθήο ζηελ εηζαγσγηθή ζειίδα, εμφδνπ απφ ην πξφγξακκα θαη επηζηξνθήο ζηελ αξρηθή νζφλε ηεο ελφηεηαο. Γεληθά, ηα παηδηά κπνξνχλ λα επηιέμνπλ ηνλ ηξφπν εμέιημεο ηνπ ινγηζκηθνχ, έπεηηα φκσο απφ εμνηθείσζε κε ην πεξηβάιινλ. Η παξνπζία, σζηφζν, ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζεσξείηαη απαξαίηεηε, αθνχ έρεη ξφιν ζπκβνπιεπηηθφ θαη ππνζηεξηθηηθφ. 5.4 Ειδικά σαπακηηπιζηικά ηος λογιζμικού Γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ ινγηζκηθνχ «Οη θίινη ηνπ Νηίλν θηλδπλεχνπλ» ρξεζηκνπνηήζεθε ην εξγαιείν αλάπηπμεο πνιπκεζηθψλ εθαξκνγψλ, Multimedia Builder. Λακβάλνληαο ππφςε πσο ην ινγηζκηθφ απεπζχλεηαη ζε παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο ηα νπνία δελ είλαη ηδηαίηεξα εμνηθεησκέλα κε ηε ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, νη απαηηήζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο αλαθνξηθά κε ην ρεηξηζκφ ηνπ είλαη ειάρηζηεο. Τπάξρνπλ δξαζηεξηφηεηεο φπνπ ην παηδί πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ην πιεθηξνιφγην, άιιεο ηχπνπ

17 «ζχξε θαη άθεζε» (drag and drop) θαζψο θαη κεξηθέο πνπ απαηηνχλ ηε ρξήζε ηνπ πνληηθηνχ. ε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο, παξάιιεια κε ηηο γξαπηέο νδεγίεο ππάξρνπλ θαη θσλεηηθέο, επεηδή ηα παηδηά ζε απηή ηελ ειηθία δελ έρνπλ αθφκα θαηαθηήζεη πιήξσο ηηο αλαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο. Δπίζεο, ππάξρεη ιεθηηθή αλαηξνθνδφηεζε, θαζψο ηα παηδηά επηβξαβεχνληαη φηαλ επηηπγράλνπλ ζηε δξαζηεξηφηεηα («κπξάβν! ηα θαηάθεξεο!»), ελψ ελζαξξχλνληαη λα μαλαπξνζπαζήζνπλ φηαλ θάλνπλ ιάζνο («πξνζπάζεζε μαλά!»). Αλαθνξηθά κε ηελ αηζζεηηθή παξνπζίαζε ηνπ πξνγξάκκαηνο, επηιέρζεθαλ θσηνγξαθίεο ησλ δψσλ ζην θπζηθφ ηνπο πεξηβάιινλ θαη εηθφλεο κε θξηηήξην ηελ ειθπζηηθφηεηά ηνπο γηα ηα παηδηά. Δπηπιένλ, ελζσκαηψζεθαλ ζην πξφγξακκα ήρνη απφ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη νη θσλέο ησλ δψσλ, θαζψο ζηφρνο ηνπ ινγηζκηθνχ, εθηφο απφ ηε γισζζηθή αλάπηπμε ησλ λεπίσλ, είλαη θαη ε επαηζζεηνπνίεζε ηνπο ζε ζέκαηα πξνζηαζίαο ησλ απεηινχκελσλ δψσλ. Άιισζηε, έλα απφ ηα βαζηθά θξηηήξηα ζρεδηαζκνχ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ (θαη αμηνιφγεζήο ηνπο, θαη επέθηαζε), είλαη ε ρξήζε ήρσλ θαη εηθφλσλ πνπ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν, γηα λα κελ πξνθαιείηαη ζχγρπζε ζηα παηδηά θαη λα είλαη επθνιφηεξε ε αθνκνίσζε ηνπ γλσζηηθνχ πιηθνχ (Ράπηεο & Ράπηε, 2003). Η γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη απιή θαη θαηαλνεηή, πξνζαξκνζκέλε ζηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ. Κάζε πξνβιεκαηηζκφο ή δξαζηεξηφηεηα ζπκβαδίδεη κε ηα ελδηαθέξνληα ησλ παηδηψλ ηεο πξνζρνιηθήο ειηθίαο. 6. Διδακηικό Σενάριο Σν παξαθάησ δηδαθηηθφ ζελάξην απνηειεί κηα πξφηαζε γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ηνπ πξνηεηλφκελνπ ινγηζκηθνχ. Έρεη σο αληηθείκελν ηα δψα πνπ βξίζθνληαη ππφ εμαθάληζε ζηελ Διιάδα θαη ζηνρεχεη κέζσ ηνπ δηαζεκαηηθνχ ηνπ ραξαθηήξα λα επαηζζεηνπνηήζεη ηα παηδηά ζε ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ελψ παξάιιεια δίλεηαη έκθαζε ζηελ θαιιηέξγεηα ησλ γισζζηθψλ δεμηνηήησλ. Γλσζηηθφ Αληηθείκελν: Γιψζζα Μειέηε Πεξηβάιινληνο Θέκα: Σα δψα ππφ εμαθάληζε ζηελ Διιάδα

18 Παηδαγσγηθά ζηνηρεία ηνπ ζελαξίνπ: Σν ζελάξην απηφ απνηειεί κέξνο ελφο δηαζεκαηηθνχ ζρεδίνπ εξγαζίαο. ηεξίδεηαη ζηελ ηδέα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ δπλαηνηήησλ ησλ ΣΠΔ θαη εηδηθά ηνπ πξνηεηλφκελνπ ινγηζκηθνχ σο κέζνπ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ. ηνρεχεη ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο θαη ηεο αλάγλσζεο, ζηελ ελίζρπζε ηεο δηεξεπλεηηθήο, νκαδηθήο θαη ελεξγεηηθήο κάζεζεο, ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ, ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ παηδηψλ γηα ηα δψα πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζηνχλ θαη ζηελ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ πνπ επλννχλ ηε ζπκκεηνρή θαη ηε δξάζε γηα ηελ επίιπζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ. Πιαίζην εθαξκνγήο: Σν δηδαθηηθφ ζελάξην απεπζχλεηαη ζε παηδηά πξνζρνιηθήο ειηθίαο θαη γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ απαηηνχληαη ηξεηο κέξεο. Πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη πξνηεηλφκελεο δξάζεηο, ηα παηδηά πξέπεη λα είλαη εμνηθεησκέλα κε ηε ρξήζε ηνπ ππνινγηζηή, ηνπ πνληηθνχ θαη ηεο εξγαζίαο ζε νκάδεο. Πεξηγξαθή δηδαθηηθνχ ζελαξίνπ: Σν ζελάξην ρσξίδεηαη ζε ηξεηο δηαθξηηέο θάζεηο. 1 ε θάζε: Ο/Η εθπαηδεπηηθφο ηνπνζεηεί ζηε βηβιηνζήθε ηεο ηάμεο έλα βηβιίν ζρεηηθά κε ηα δσάθηα πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζηνχλ ζηελ Διιάδα. Σα παηδηά ην αλαθαιχπηνπλ, ην μεθπιιίδνπλ θαη δεηνχλ απφ ηνλ/ηελ εθπαηδεπηηθφ λα ην δηαβάζεη. Μεηά ηελ αλάγλσζε ηνπ βηβιίνπ, ζπδεηνχλ γηα απηά ηα δψα, ελψ ηα παηδηά αλαθέξνπλ ζρεηηθέο εκπεηξίεο (αλ έρνπλ) ή ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο. Ο/ε λεπηαγσγφο ιέεη ζηα παηδηά πσο έρεη αθφκα κηα έθπιεμε γηα απηά θαη παξνπζηάδεη ην ινγηζκηθφ, ην νπνίν πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηα δψα αιιά θαη παηρλίδηα. ηε ζπλέρεηα, ξσηάεη ηα παηδηά γηα πνην δψν ζέινπλ λα κάζνπλ πεξηζζφηεξα πξάγκαηα. Δπηιέγνπλ κηα ζεκαηηθή ελφηεηα (γηα παξάδεηγκα ην ιχθν) θαη ν/ε λεπηαγσγφο πινεγείηαη ζην ινγηζκηθφ πεξηγξάθνληαο ηε δηαδηθαζία, ψζηε λα εμνηθεησζνχλ ηα παηδηά κε απηφ. Με ηε βνήζεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο, ηα παηδηά καζαίλνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηε δσή ηνπ δψνπ, γηα ην κέξνο πνπ δεη, γηα ηελ ηξνθή ηνπ, αιιά θπξίσο γηα ηνπο θηλδχλνπο πνπ αληηκεησπίδεη. Έκθαζε δίλεηαη ζηελ αληηζηνίρηζε γξαπηνχ θαη πξνθνξηθνχ ιφγνπ, αθνχ ν/ε λεπηαγσγφο, ηαπηφρξνλα κε ηηο θσλεηηθέο πιεξνθνξίεο δείρλεη θαη ηηο εθθσλνχκελεο ιέμεηο. ηε ζπλέρεηα ζπδεηνχλ γηα ην ηί κπνξνχκε λα θάλνπκε γηα λα ζπκβάιινπκε ζηελ πξνζηαζία ηνπ ιχθνπ. 2 ε θάζε: Ο/ε λεπηαγσγφο ιέεη ζηα παηδηά πσο ζα παίμνπλ έλα παηρλίδη. Θα πεη ν θαζέλαο ην φλνκά ηνπ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν. Σαπηφρξνλα κε ηελ εθθψλεζε ηνπ

19 νλφκαηνο ζα ρηππάεη παιακάθηα, ρσξίδνληαο ηε ιέμε ζε κηθξά θνκκάηηα. Αθνχ πξαγκαηνπνηεζεί εμάζθεζε κε φια ηα νλφκαηα ησλ παηδηψλ, επαλαιακβάλνπλ ηε δξαζηεξηφηεηα κε ηα νλφκαηα ησλ δψσλ. Μεηξνχλ ζπιιαβέο θαη ζπγθξίλνπλ ηνλ αξηζκφ ησλ ζπιιαβψλ ησλ ιέμεσλ. ηε ζπλέρεηα επηιέγνπλ έλα δσάθη θαη αλαγλσξίδνπλ ηε θσλνχια κε ηελ νπνία αξρίδεη ην φλνκά ηνπ. Δπαλαιακβάλνπλ ην θψλεκα θαη εληνπίδνπλ ζηελ ηάμε αληηθείκελα πνπ ην φλνκά ηνπο αξρίδεη απφ απηφ. Έπεηηα, ν/ε λεπηαγσγφο αλαθνηλψλεη ζηα παηδηά πσο απηά ηα παηρλίδηα κπνξνχλ λα ηα παίμνπλ θαη ζηνλ ππνινγηζηή. Πινεγείηαη ζην ινγηζκηθφ πεξηγξάθνληαο αλαιπηηθά ηε δηαδηθαζία ζηα παηδηά θαη πξαγκαηνπνηνχλ φινη καδί ηηο ζρεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. 3 ε θάζε: Ο/ε λεπηαγσγφο αλαθνηλψλεη ζηα παηδηά πσο ζα παίμνπλ κε ην ινγηζκηθφ θαη ηα ρσξίδεη ζε νκάδεο ησλ δπν αηφκσλ, αλάινγα κε ην δσάθη πνπ πξνηηκνχλ. Γεκηνπξγνχληαη έμη νκάδεο, φζεο δειαδή θαη νη ζεκαηηθέο ελφηεηεο, θαη θαζνξίδνληαη νη φξνη ηεο ζπλεξγαζίαο σο «θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ», δειαδή πφζεο θνξέο ζα «παίμεη» ην θάζε παηδί (ζα ρξεζηκνπνηήζεη ην πνληίθη). Κάζε θνξά δνπιεχνπλ δπν νκάδεο, έηζη ψζηε ν/ε εθπαηδεπηηθφο λα κπνξεί λα ηηο ζπληνλίδεη, λα ηηο εκςπρψλεη θαη λα ηηο θαζνδεγεί. Ο κέγηζηνο ρξφλνο ελαζρφιεζεο ηεο θάζε νκάδαο κε ην ινγηζκηθφ δελ πξέπεη λα μεπεξλά ηα 15 ιεπηά. Μφιηο ε θάζε νκάδα νινθιεξψζεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο, ελζαξξχλεηαη λα δεκηνπξγήζεη κηα αθίζα κε πιεξνθνξίεο γηα ην δσάθη, ηελ νπνία κπνξεί λα εκπινπηίζεη κε δσγξαθηθή θαη θνιάδ. Έπεηηα, ζπδεηνχλ γηα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ζπγθέληξσζε ε θάζε νκάδα θαη γηα ηηο εκπεηξίεο ησλ παηδηψλ απφ ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ. Παξνπζηάδνπλ ηηο εξγαζίεο ηνπο θαη ηηο αλαξηνχλ ζηνλ πίλαθα αλαθνηλψζεσλ, ψζηε λα επαηζζεηνπνηήζνπλ ηνπο γνλείο θαη ηνπο επηζθέπηεο ηνπ λεπηαγσγείνπ γηα ην ζέκα ησλ απεηινχκελσλ δψσλ. 7. Σσζήηηζη Σν παξφλ ινγηζκηθφ απνηειεί κηα πξφηαζε γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε ζπλδπαζκφ κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο γιψζζαο. Όπσο δηαθαίλεηαη απφ ην δηδαθηηθφ ζελάξην ην νπνίν πεξηγξάθεθε παξαπάλσ, κπνξεί λα πξνζθέξεη ζηα παηδηά δξαζηεξηφηεηεο πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο, αλάγλσζεο θαη γξαθήο, ελψ παξάιιεια εληζρχεη ην δηαζεκαηηθφ ραξαθηήξα ηνπ ζχγρξνλνπ λεπηαγσγείνπ. Δπηπιένλ, απνηειεί κηα πξνζπάζεηα λα θαιπθζεί ην θελφ πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηελ έιιεηςε δηαζέζηκσλ ζρεηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ.

20 Σν ινγηζκηθφ νινθιεξψζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ θαη γηα ην ιφγν απηφ δελ ήηαλ δπλαηή ε δνθηκαζηηθή ηνπ εθαξκνγή. Δπφκελνο ζηφρνο είλαη ε εθαξκνγή ηνπ ζε έλα ηκήκα λεπηαγσγείνπ, έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε αμηνιφγεζή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη λα γίλνπλ νη απαξαίηεηεο βειηησηηθέο αιιαγέο. ε έλα δεχηεξν επίπεδν, ζα πξαγκαηνπνηεζεί πηινηηθή ηνπ εθαξκνγή ζε ηκήκα λεπηαγσγείνπ, ελψ νη ίδηεο δξαζηεξηφηεηεο ζα εθαξκνζηνχλ ζε άιιν ηκήκα ρσξίο ηελ ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ.

21 Βιβλιογπαθία Αλαγλσζηφπνπινο, Β. Γ Γισζζηθό Υιηθό γηα ην Νεπηαγσγείν (Από ηε Θεσξία ζηελ πξάμε). Αζήλα: Καζηαληψηεο. Αλαγλσζηφπνπινο, Β. Γ Η Γιώζζα ζηελ Πξνζρνιηθή Δθπαίδεπζε: Πξνθνξηθή επηθνηλσλία, αλάγλσζε, γξαθή θαη γξαπηή έθθξαζε. Αζήλα: Καζηαληψηεο. Chen, J. & Chang, C Using computers in early childhood classrooms: teachers attitudes, skills and practices. Journal of Early Childhood Research.. Vol 4(2), Γηαλληθνπνχινπ, Α. Α. (2002). Σν αλαγλσζηηθφ πξνθίι ησλ λεπίσλ. ην Μ. Βάκβνπθαο & Α. Υαηδεδάθε (επηκ.). Μάζεζε θαη Γηδαζθαιία ηεο Διιεληθήο σο Μεηξηθήο θαη σο Γεύηεξεο Γιώζζαο. Σφκνο Α (ζει ). Αηξαπφο. Γηαλληθνπνχινπ, Α. Α Απφ ην «κκκκκ φπσο αγειάδα» ζην «κκκκκ φπσο κακά»: Η θσλνινγηθή εμάζθεζε ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε. ην Δ. Σακνπξίδνπ (επηκ.) Αλάδπζε ηνπ Γξακκαηηζκνύ θαη Πξνζρνιηθή Δθπαίδεπζε: Σπκπεξηθνξέο, Φεηξηζκνί, Γεκηνπξγηθέο Λύζεηο. (ζει ). Θεζζαινλίθε: Βηβιηνθίλεζε. Γαθέξκνπ, Υ. & Κνπινχξε, Π. & Μπαζαγηάλλε, Δ Οδεγόο Νεπηαγσγνύ: Δθπαηδεπηηθνί ζρεδηαζκνί - δεκηνπξγηθά πεξηβάιινληα κάζεζεο. Αζήλα: ΟΔΓΒ. Καπξαβέινπ, Α. & Λέκα, Ι Πιενλεθηήκαηα θαη όξηα ηεο ρξήζεο Η/Υ γηα ηε δηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ ζην ζρνιείν, 1 ν Παλειιήλην πλέδξην Ηκαζίαο «Φεθηαθφ πιηθφ γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ παηδαγσγηθνχ έξγνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Γηαζέζηκν ζην δηαδίθηπν, ζηε δηεχζπλζε: (ηειεπηαία αλάθηεζε 31/07/2009). Κνπηζνπβάλνπ, Δ Πξώηε Αλάγλσζε θαη Γξαθή: Σηξαηεγηθέο Γηδαθηηθήο. Αζήλα: Οδπζζέαο. NAEYC (National Association for the Education of Young Children) Technology and Young Children Ages Three through Eight: A position statement of the National Association for the Education of Young Children. Γηαζέζηκν ζην δηαδίθηπν, ζηε δηεχζπλζε: (ηειεπηαία αλάθηεζε 31/07/2009). Νηνιηνπνχινπ, Δ Ο ειεθηξνληθφο Τπνινγηζηήο ζηελ πξνζρνιηθή ηάμε. Παηδαγσγηθή Δπηζεώξεζε 27, Νηνιηνπνχινπ, Δ Σύγρξνλεο ηάζεηο ηεο πξνζρνιηθήο αγσγήο. Αζήλα: Σππσζήησ-Γηψξγνο Γαξδάλνο. Παληειηάδνπ, Μαζεζηαθέο Γπζθνιίεο θαη Δθπαηδεπηηθή Πξάμε: Τη θαη Γηαηί. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Ράπηεο, Α. & Ράπηε, Α Μάζεζε θαη Γηδαζθαιία ζηελ Δπνρή ηεο Πιεξνθνξίαο: Οιηθή Πξνζέγγηζε. Σφκνο Α. Αζήλα: Αξηζηνηέιεο Ράπηεο. ηβξνπνχινπ, Δ. & Υαηδεζαββίδεο, Γξακκαηηζκφο θαη απζφξκεηεο δξαζηεξηφηεηεο ζην λεπηαγσγείν: Πξνθαηαξθηηθή πξνζέγγηζε. ην Π. Παπνχιηα-Σδειέπε & Δ. Σάθα (επηκ.), Γιώζζα θαη Γξακκαηηζκόο ζηε Νέα ρηιηεηία (ζει ). Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Σάθα, Δ Αλάγλσζε θαη Γξαθή ζηελ Πξνζρνιηθή Δθπαίδεπζε. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα.

22 Σάθα, Δ Ο γξαπηφο ιφγνο ζηα Πξνγξάκκαηα πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαηά ηε λέα ρηιηεηία. ην Π..Παπνχιηα-Σδειέπε & Δ. Σάθα (επηκ.), Γιώζζα θαη Γξακκαηηζκόο ζηε Νέα ρηιηεηία (ζει 25-52). Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. ΤΠ.Δ.Π.Θ Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ Σπνπδώλ γηα ην Νεπηαγσγείν. Φ.Δ.Κ. αξ η. Β ζει Υαηδεζαββίδεο, Η Γισζζηθή Αγσγή ζην Νεπηαγσγείν: Γξαζηεξηόηεηεο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο επηθνηλσληαθήο ηθαλόηεηαο θαη ηνπ γξακκαηηζκνύ. Θεζζαινλίθε: Βάληαο.